عصر، عصر اطلاعات است و همه افراد به نوعی با رسانه و اطلاعات سروکار دارد، با هر شغل و سطح علمی و جایگاه اجتماعی، و در هر سنّی که باشد، از دانش آموز ابتدایی گرفته تا والدینش، و تا وکیل و وزیر و رئیس و کارمند و بیکار و ...
علاوه بر همه گیری ارتباط با رسانه و فضای مجازی، تأثیر بسیار زیاد و قابل توجّه آن در ابعاد مختلف زندگی انسانها (همچون اخلاق، سیاست، اقتصاد، ارتباطات خانوادگی و حریم خصوصی افراد و...) نزد همگان مشهود است.
با این اوصاف، عنایت به 10نکته در ارتباط با رسانه و فضای مجازی لازم می نماید.
1. رسانه های خبری بی صداقت و بی دقّت
بسیاری از مشکلات فکری و انحرافات اعتقادی از مراجعه به رسانه های خبری ای است که دارای صداقت یا دقّت کافی نیستند.
2. انتقال بخشی از واقعیّت توسّط رسانه
رسانه وقتی راست هم می گوید معمولا فقط بخشی از واقعیّت را منتقل می کند. و می دانید که: انتقال بخشی از واقعیّت، گاهی سبب واژگون شدن محتوا می شود.
3. نحوه صحیح نقل خبر از رسانه
برای اینکه در برابر رسانه چندان تحت تأثیر قرار نگیرید هر گاه خبری را در رسانه ها خواندید، به جای آنکه خبر را برای دیگران نقل کنید همیشه بگویید: در رسانه... نوشته بود: .....
وقتی این چنین سخن بگوییم جای تحقیق و بررسی برای خود ما و دیگران همواره باقی می ماند.
4. تقلید عاقلانه یا تقلید کورکورانه؟
هر گاه در رسانه در برابر یک محتوای تخصصی )و نه فقط خبری( قرار گرفتید، باید میزان تخصّص و نیز تعهّد صاحب آن محتوا را ارزیابى کنید.
مراجعه کردن به منابع تقلید متخصّص و متعهّد«تقلید عاقلانه»، و پیروی از منابع غیرمتخصص یا غیرمتعهد، «تقلید کورکورانه و بدون بصیرت» است.
5. رسانه، منبع نگرش صحیح یا منبع فرهنگ ها و تمایلات؟
رسانه بیش از آنکه رسانه آ گاهی ها و نگرش ها باشد رسانه فرهنگ ها و تمایلات است.
همواره به آن به دید نقّادانه و بدبینانه نظر کنید و اگر مجبور شُدید از آن استفاده کنید خود را در برابر آن مسلح نمایید.
و بدانید حتّی در مواردی هم که می خواهیم سخن کسی را باور نکنیم باز هم ناخودآ گاه تحت تأثیر آن قرار می گیریم.
خصوصاً در استفاده از رسانه های تصویری )فیلم ها و...( که پیام خود را با تصاویر به ناخودآ گاه انسان منتقل می نماید.
تا جایى که می توانید هیچ گاه بخش ناخودآ گاه ذهن خود را دست کسی که آن را نمی شناسید ندهید و نگذارید آن چه را می خواهد در درون شما بریزد.
پس تا نیاز نشده فیلم هایى را که سازنده آن را به درستکاری نمی شناسید تماشا نکنید.
6. لزوم بررسی تاریخ و منابع مالی رسانه ها
سعی کنید درباره تاریخ رسانه و منابع مالی رسانه های مهم دنیا مطالعه کنید تا بدانید بخش عمده رسانه های جهان، و حتی بخش وسیعی از رسانه های داخلی در شبکه های اجتماعی در دست دشمنان اسلام، تشیع و ایران است و اعتماد به آ نها بیش از حدّ دشوار است.
7. ترویج فرهنگ زیادخوانی و کوتاه خوانی در رسانه
فرهنگ امروزه رسانه ها فرهنگ زیاد خوانی و کوتاه خوانی است.
«کوتاه خوانی» روحیه تحقیق و دقّت و جستجو را از انسان سلب می کند.
و«زیاد خوانی» ذهن را با حجمی انبوه از مطالب مواجه ساخته و مهلت پردازش و تفکر را از انسان می گیرد و انسان را از تولید کننده به مصرف کننده اطلاعات تبدیل می نماید.
تلاش کنید اگر در فضای مجازی مشغول هستید در منابعی بگردید که مطالبی مفصل و تحقیق شده می نویسند و از مطالعه شبکه های اجتماعی که مظهر فرهنگ کوتاه خوانی است بر حذر باشید.
8. فقدان تعهّد کافی در نقل و گزارش مطالب و اخبار در رسانه
مطالبی که در فضای مجازی منتشر می شود، متعهّد به نقل درست مطالب و گزارش صحیح نیست و در فضای مجازی کمتر احساس مسؤولیت می شود. چون هر گاه چیز اشتباهی نوشته شود به راحتی می توان آن را پاک کرده و محو نمود. بر خلاف محتوای کتاب ها و مجلات علمی که نسبت به آنچه می نویسند باید پاسخگو باشند.
پس همیشه سعی کنید اول خود را با مطالعه کتاب مشغول کنید.
و اگر نشد به مطالعه مجلات بپردازید.
و اگر نشد در آخرین مرحله به سراغ فضای مجازی بروید. مگر اینکه از پایگاه های معتبر علمی که متعلق به مراکز معتبر است استفاده کنید که پایگاه های معتبر ارزشی همانند کتب و مجلات دارد.
شناخت انواع منابع در فضای مجازی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
9. وجود مطالب بی فایده، جذّاب و تلف کننده عمر انسان در رسانه
رسانه مملوّ است از مطالبی بى فایده و جذّاب )مانند داستان ها و عکس ها و کلیپ ها( که فقط عمر انسان را تلف می کند.
سعی کنید در این زمینه به خودکنترلی رسیده و در برابر چیزهای غیر مفید مقاومت کنید و خود را در این زمینه تربیت نمایید؛ و گرنه زمانی به خود می آیید و می بینید که در طول یک سال بیش از هزار ساعت عمر خود را صرف این گونه مطالب کرده اید.
10. لزوم آموزش در استفاده صحیح از رسانه
یافتن اطلاعات مفید و معتبر در رسانه نیاز به آموزش دارد.
سعی کنید با مطالعه کتاب های روش تحقیق، درباره نحوه تولید کلیدواژه و روش های صحیح جستجو بیشتر بیاموزید تا از وقت خود در استفاده علمی از رسانه بیشتر استفاده نمایید.
با استفاده و تلخیص از کتاب «معرفت شناسی» از مجموعه معارف کاربردی.